غائله ادرار شتر و حقیقت ماجرا ، بول الابل به چه معناست؟ - مجله جهانگیر

به گزارش خبرنگاران به نقل از اعتماد، پس از غوغایی که تجویز روغن بنفشه و نحوه تجویز آن داشت، حالا شخصی مدعی طب اسلامی، مردم را به نوشیدن ادرار شتر دعوت نموده است. چنین ویدیوهایی دو سرنوشت دارند، یا مایه مضحکه یا به عنوان دستوراتی جدی تلقی می شوند. هر دو سرنوشت این ویدیوها مصیبت بار است، زیرا چنین توصیه هایی صندلی و شأن پژوهشگرانی را که در حوزه طب سنتی مشغول به کارند، خدشه دار می نماید و از طرفی دیگر ممکن است افرادی این توصیه ها را اجرا نمایند.

حالا فردی که دستور نوشیدن ادرار شتر را تجویز نموده بود، دستگیر و مطب او پلمب شده است، با این حال دکتر علیرضا یارقلی، متخصص طب ایرانی، فارغ التحصیل دکترای پزشکی و عضو هیات علمی و کمیته راهبردی پژوهشکده فناوری ارتباطات و اطلاعات پیشرفته دانشگاه صنعتی شریف در گفت وگو با اعتماد این توصیه را حاصل بدفهمی این شخص از منابع علمی می داند. به زعم او، بول الابل، نه به معنای ادرار شتر، بلکه نام گیاهی یا ماده معدنی است که در حجاز می روید و اتفاقا در درمان ریه بسیار موثر است. همان طور که دم کردن گیاه گل گاوزبان به معنای دم کردن زبان گاو نیست و این اصطلاح به یک گیاه ارجاع داده می گردد، مصرف ادرار شتر یا همان بول الابل نیز به معنای استفاده از این گیاه یا ماده معدنی است. با این حال درک نادرست از متون و مطالعه ناکافی چنین خلط هایی را ممکن می نماید. یارقلی می گوید: جامعه علمی دیگری از چنین نظراتی بدون پشتوانه علمی، حمایتی نمی نماید. هر ادعایی احتیاج به اثبات دارد و ما نمی توانیم با خواندن چند کتاب فکر کنیم که علامه دهر هستیم و توصیه کنیم.

بیشتر بخوانید:

اولین صحبت های نوشنده ادرار شتر پس از دستگیری | واکنش و اقدامات پلیس

تبلیغ نماینده مزایای نوشیدن ادرار شتر برای درمان کرونا بازداشت شد

واکنش سخنگوی وزارت بهداشت به ادعای درمان کرونا با ادرار شتر

• شیوع کرونا همراه بود با برخی توصیه هایی که به نام طب اسلامی منتشر می شدند. توصیه هایی مثل استفاده از روغن بنفشه و نوشیدن ادرار شتر در رسانه ها بازتاب بسیاری داشتند و نقدهای بسیاری بر این شیوه تجویز وارد شد. آیا چنین تجویزهایی پایه علمی دارد؟ چطور ممکن است که هر ازچندگاهی شخصی با ادعای تخصص در طب اسلامی چنین توصیه هایی تجویز کند؟

در زبان عربی ترکیباتی داریم که ترجمه تحت اللفظی آنها موجب خلط معنا می گردد. این ترکیب ها در واقع به معنای گیاه یا یک ماده معدنی اشاره دارند، اما اگر آنها را درست فهم نکنیم به معنای تحت اللفظی آنها ارجاع می دهیم. بول الابل یک ماده معدنی در سمت حجاز است. این ترکیب به معنای ادرار شتر هم هست، اما آن چیزی که برای درمان ریه موثر است، همان گیاهی است که در حجاز می روید نه خود ادرار شتر.

از این گیاه ماده دارویی ساخته می گردد. اگر بول الابل را تحت اللفظی معنا کنیم، همین ماجرا می گردد که بخواهیم نوشیدن ادرار شتر را تجویز کنیم. همان طور که گل گاوزبان به زبان گاو ارجاع ندارد و نام یک گیاه است، گیاه بول الابل نیز به ادرار شتر ربطی ندارد. چنین ترکیباتی ظاهرا به حیوانی ارجاع دارند، اما این فقط یک ارجاع است، نه به معنای واقعی کلمه. البته از ادرار شتر هم در این طب استفاده می گردد اما کاربرد آن ربطی به درمان ریه ندارد و در کتاب های ما، برای درمان ریه، بول الابل تجویز شده است نه نوشیدن ادرار شتر. چنین ارجاعی بر مبنای اشتباه در درک این کلمه انجام شده است و متاسفانه این اشتباه از ترجمه نادرست کلمه ناشی می گردد.

• چنین برداشت هایی که به قول شما از عدم درک درست از معنای یک کلمه ناشی می گردد، به نام طب اسلامی تجویز شده اند. آیا شما اساسا به رشته ای به نام طب اسلامی اعتقاد دارید؟ آیا چنین تجویزهایی در طب سنتی نیز به چشم می خورند؟

توجه داشته باشید که سابقه طب سنتی فراتر از دوران بوعلی سیناست. پیش از اسلام نیز ما در کشورمان طب سنتی داشیم و با ورود اسلام، مواردی به این طب افزوده و این طب تکمیل شده است. اما طب اسلامی به معنای یک پارادایم وجود ندارد.

پارادایم به این معنا که ما مکتبی که پیشگیری، درمان و توصیه های پس از درمان را پوشش دهد، به این معنا در طب اسلامی نداریم. بلکه صرفا توصیه های پزشکی در احادیث به چشم می خورند. طب سنتی قدمت دو تا سه هزار ساله دارد و ترکیبی است از طب های هندی، یونانی و سایر ملل که پس از اسلام نیز توصیه هایی به این طب افزوده شده است.

مرکز این طب نیز جندی شاپور بود. پس از ورود اسلام به کشور نیز اطلاعاتی به این طب افزوده شد، از طرف دیگر اطلاعات طب سنتی ایران نیز با احادیث مطابقت داشتند و توصیه های دینی این طب سنتی ما را نیز تایید می کردند. این طب در طول زمان چکش کاری شده است. طی 15 سال گذشته که دانشکده های طب ایرانی راه افتاده و وارد محیط دانشگاهی شده اند، همه به این ذهنیت رسیده اند که ادعاهای طب سنتی را وارد حوزه پژوهش نمایند و یافته ها را هم به جامعه علمی و هم به جامعه جهانی ثابت نمایند. اما با این حال نمی توانیم تعصب داشته باشیم و جایی بگوییم که طب سنتی درست است و جایی بگوییم طب رایج و علمی، نه این طور نیست.

ترکیب آنها عالی و مناسب است و همه با هم می توانند یاری نماینده باشند. ما توصیه های دینی را قبول داریم اما چنین موضوعی وجود ندارد که بیماری ها با این احادیث درمان شوند. از طرفی دیگر صحت و سقم این احادیث محل تردید دارد و باید صحت آنها آنالیز گردد.

• شیوع کرونا همراه با همکاری علمای دینی با وزارت بهداشت بود. علما توصیه ها و دستورات وزارت بهداشت را تایید کردند و گفتند که اولویت با این توصیه هاست. با این حال باز هم شاهد حضور افراد سودجویی هستیم که خلاف توصیه های وزارت بهداشت، هر از چندگاهی مواردی را تجویز می نمایند و از آب گل آلود ماهی می گیرند. آیا چنین توصیه هایی را شما رواج خرافه می دانید؟

من معتقدم در برخی موارد اشتباهات فهمی و ترجمه اتفاق افتاده است. برخی از این افراد برخی موارد را درست متوجه می شوند، اما نمی دانند این مسائل را چگونه بیان نمایند. خوشبختانه حالا دفتر طب ایرانی در وزارت بهداشت با همکاری دانشکده ها و متخصصان طب سنتی یک بروشور روش های پیشگیری و درمان معرفی نموده است. وزیر بهداشت هم دستورمستقیم داده است که طب سنتی به درمان ورود کند. اما ادعاهایی در این میان به عنوان راه درمان مطرح می شوند، مثل استفاده از بخور جوش شیرین. بخور جوش شیرین شاید مزایایی داشته باشد اما ما نمی توانیم بدون پژوهش ادعا کنیم که استفاده از این بخور در درمان موثر است.

لذا جامعه علمی از این نظراتی که بدون پشتوانه علمی باشند، حمایتی نمی نماید. این ادعاها باید با متون و آزمایش ثابت شوند، نه بر اساس تجربه. ما نمی توانیم دو تا کتاب بخوانیم و فکر کنیم که علامه دهر هستیم و توصیه کنیم. واقعیت این است که در طب سنتی نیز باید وفاق علمی صورت بگیرد.

• انتشار چنین توصیه هایی رواج خرافه است. آیا شما با این گزاره موافق هستید؟ این توصیه ها رواج خرافه است یا محصول یک بدفهمی؟

اسم این کار را خرافه گری نمی گذارم، بلکه به نظرم این کار بدون مطالعه گری است. این توصیه ها، اقلا برخی از آنها خرافه نیست، بلکه برداشت اشتباه است. البته حساب افرادی که از این شرایط سوءاستفاده می نمایند، جداست. چنین افرادی بدون داشتن مطالعه و تخصص از باورهای مردم سوءاستفاده می نمایند.

ساده ترین آنها بول الابل یا ادرار شتر است. ماده معدنی که به معنای نوشیدن ادرار شتر ترجمه شده است. اینها اشتباهاتی هستند ناشی از ترجمه های ملانقطی که تصویر اشتباهی را منتشر می نماید. من می گویم چنین توصیه ای ناشی از ناآگاهی است. اما متاسفانه برخی افراد از باورهای مردم و رویکرد مردم به طب ایرانی سوءاستفاده می نمایند. اما فکر می کنم سوءاستفاده کمتر از ناآگاهی است. ما در این زمینه بیشتر با ناآگاهی روبرو هستیم.

• چرا معتقدید در این حوزه بیشتر ناآگاهی موجب چنین توصیه هایی می گردد تا سوءاستفاده؟

چون مردم خودشان چنین توصیه هایی را ترویج می نمایند. شخصی که چنین ویدیویی را فراوری می نماید، خودش که عامل انتشار گسترده آن نیست. مردم چنین محتوایی را به شوخی و جدی پخش و دست به دست می نمایند. مثلا یک نفر در ویدیویی ادعا می نماید که بخور جوش شیرین درمان کروناست، فردا می بینیم که این ویدیو در کل کشور دست به دست شده است.

شاید مدیریت فضای مجازی و اطلاع رسانی درست اینجا به یاری می آید. اگر مردم اطلاعات درست داشته باشند، سمت اشتباهات رایج نمی فرایند. اما برخی از این توصیه ها ممکن است خرافه باشد و من منکر خرافه نیستم. اما این موارد مبنای علمی داشته اند، مبنا بد درک و همین موجب استهزا شده است.

معتقدم در برخی موارد اشتباهات فهمی و ترجمه اتفاق افتاده است. برخی از این افراد برخی موارد را درست متوجه می شوند، اما نمی دانند این مسائل را چگونه بیان نمایند. ادعاهایی در این میان به عنوان راه درمان مطرح می شوند، مثل استفاده از بخور جوش شیرین. بخور جوش شیرین شاید مزایایی داشته باشد اما ما نمی توانیم بدون پژوهش ادعا کنیم که استفاده از این بخور در درمان موثر است.