گرمازدگی، علائم و راه چاره های مقابله با آن - مجله جهانگیر

گرما زدگی چیست؟

گرما زدگی یک عارضه مرتبط با دماست که وقتی مکانیسم های معمول خنک نماینده بدن نمی توانند دمای بدن را پایین بیاورند روی می دهد. در نتیجه بدن آنقدر داغ می گردد که اگر فورا اقداماتی برای پایین آوردن دمای بدن صورت نگیرد، بسیار خطرناک خواهد بود.

بدن شما برای اینکه دمای مرکزی اش را چیزی حدود 37 درجه سانتیگراد نگه دارد، وقتی لازم بگردد مکانیسم هایی برای این کار دارد که از آن ها برای خنک نگه داشتن شما استفاده می نماید. اما در گرمای بسیار زیاد، مخصوصا اگر ساعت های طولانی در گرما قرار بگیرید، بدن شما ممکن است تا حدی داغ بگردد که نتواند با این مکانیسم ها دمایش را پایین بیاورد.

قابل توجه ترین شیوه بدن برای واکنش نشان دادن نسبت به گرما، عرق کردن است. عرق، سطح پوست را مرطوب می نماید تا با تبخیر آن، خنک شوید و در نتیجه دمای بدن تان تنظیم گردد. اما مشکل اینجاست که اگر بدن شما عرق بسیار زیادی فراوری کند تا شما را خنک کند، ممکن است دهیدراته شوید. یعنی آنقدر مایعات بدن تان کم گردد و از دست برود که بدن نتواند عملکرد طبیعی داشته باشد.

شیوه دیگر بدن برای دفع گرمای زیادی این است که خون را به سمت دست ها و پاهای تان می فرستد، جایی که رگ های خونی به سطح پوست نزدیک ترند و سریع تر می توانند بدن را خنک نمایند. مشکل این روش هم اینجاست که خون کمتری برای پمپاژ شدن به سمت قلب می رود.

در اثر این دو شیوه بدن برای خنک کردن شما که نتیجه اش دهیدراسیون و مشکل جریان خون است، شما دچار علائمی از گرما زدگی خواهید شد. ممکن است برخی از این علائم را واکنش های نرمال نسبت به یک روز گرم و داغ بدانید، اما قطعا خیلی از آن ها هر باری که احساس کنید گرم تان شده روی نمی دهند.

برخی از علائم گرما زدگی با احساس گرما فرق دارند

نکته ای که در خصوص گرما زدگی وجود دارد این است که علائم آن، ناگهانی بروز نمی نمایند. گرما زدگی در ادامه طیفی از عوارض مرتبط با گرما وجود دارد. اگر شما بتوانید این علائم را به موقع کنترل کنید، دچار گرما زدگی نخواهید شد؛ بنابراین مهم است که اول این علائم را بشناسید:

• تعریق بسیار زیاد
• گرفتگی های عضلانی
• خستگی و بیحالی
• تشنگی

اگر دچار گرما زدگی شوید، بدن تان علائم خود را به این صورت ادامه خواهد داد:

• سرد و مرطوب شدن پوست و مور مور شدن
• احساس از حال رفتن
• سرگیجه
• رنگ پریدگی پوست
• نبض تند و ضعیف
• احساس سبُکی در سر هنگام ایستادن
• تهوع و استفراغ
• سر درد

اگر گرما زدگی به موقع درمان نگردد، علائم خطرناک تری بروز خواهند کرد:

• گُرگرفتگی و قرمزی شدید پوست که می تواند احساس خشکی یا رطوبت داشته باشد.
• اختلال حواس، مشکل در تکلم، و یا سایر علائم آشفتگی ذهنی.
• دمای بالای 40 درجه بدن

گرما زدگی می تواند کُشنده باشد، بنابراین برترین کار این است که در شرایطی قرار نگیرید که به گرما زدگی منجر گردد و علائم را هر چه زودتر کنترل کنید. از خودتان بپرسید: آیا من واقعا گرمم است یا اتفاق دیگری در بدنم در حال روی دادن است؟

چه باید بکنید اگر دچار گرما زدگی شدید (یا خیلی داغ شدید)؟

خوشبختانه شما می توانید با رفتن به یک مکان خنک تر و نوشیدن آب، جلوی گرما زدگی را بگیرید یا آن را فورا درمان کنید.

شاید وسوسه شوید در اولین فرصت ممکن، کلی آب بنوشید، اما یادتان باشد که آب رسانی به بدن شامل جبران الکترولیت های از دست رفته نیز می گردد. این مواد معدنی که اساسا سدیم، پتاسیم، کلسیم، کلر، منیزیم و فسفات هستند باعث می گردد عصب ها، عضلات، قلب و مغزتان عملکرد درست خود را داشته باشند. بیشترین ماده معدنی که به وسیله عرق از دست می دهید، سدیم است، خوردن یک خوراکی شور همراه با نوشیدن آب می تواند یاری تان کند سدیم از دست رفته را جبران کنید.

البته می توانید نوشیدنی ورزشی بنوشید. مصرف نوشیدنی های ورزشی به طور مرتب، کار سالمی نیست، زیرا ممکن است حاوی قند زیادی باشند، اما اگر این تنها چیزی است که هنگام گرما زدگی در دسترس تان دارید، حتما از آن بهره ببرید.

می توانید با آب زدن به پوست تان نیز بدن تان را خنک کنید. بهتر است این کار را جایی دور از آفتاب انجام دهید، مثلا به سایه یا جایی سرپوشیده بروید، به بدن تان آب بزنید و خودتان را در معرض جریان هوا قرار دهید. این کار، تقلیدی از تعریق بدن است. اگر واقعا داغ و بیحال شده اید و نمی توانید به جای خنک تری بروید، سعی کنید همان جایی که هستید بدن تان را در برابر نور خورشید بپوشانید، البته بدون اینکه گرم تر شوید، مثلا می توانید یک حوله خیس روی بدن تان بیندازید.

اگر بعد از یک ساعت حال تان بهتر نشد یا علائم تان بدتر شدند، توصیه می کنیم فورا خودتان را به یک مرکز درمانی برسانید. در ضمن اگر به علت استفراغ، قادر به نوشیدن آب و مایعات نیستید و احساس می کنید دارید از هوش می روید، باز هم باید زودتر به پزشک مراجعه کنید.

حتما تا الان متوجه شده اید که هیدراسیون بدن، مهم ترین کاری است که می توانید در برابر گرما زدگی انجام دهید. اگر قرار است در معرض هوای بسیار گرم قرار بگیرید، زیاد آب بنوشید، اما کار های دیگری هم هست که می توانید انجام دهید:

الکل ننوشید

الکل و گرما ترکیب خوبی نیستند. الکل بدن را دهیدراته می نماید و در ضمن ممکن است باعث گردد نسبت به علائم گرما کاملا هوشیار نباشید.

از قبل برنامه ریزی کنید

افرادی که به گرمای زیاد عادت ندارند خیلی بیشتر ممکن است دچار عوارض گرما زدگی شوند. مثلا اگر به یک منطقه بسیار گرم سفر می کنید، باید به خودتان زمان بدهید تا به آن آب و هوا عادت کنید.

اگر می دانید قرار است در هوای بسیار گرم زمان زیادی در محیط باز باشید، می توانید مقداری پودر ORS همراه تان داشته باشید که در صورت احتیاج از آن بهره ببرید. می توانید این پودر را با آب ترکیب کنید و بنوشید تا الکترولیت های لازم را دریافت کنید.

از آفتاب سوختگی پیشگیری کنید

اگر آفتاب سوخته شوید بیشتر در معرض گرما زدگی خواهید بود. خود آفتاب سوختگی نوعی از گرما زدگی است که توانایی بدن برای خنک کردن را تحت تاثیر قرار می دهد. استفاده از کلاه لبه پهن و عینک آفتابی و ضد آفتاب با SPF حداقل 15 از اقدامات اصلی برای پیشگیری از آفتاب سوختگی است.

برخی از ریسک فاکتور ها

هر کسی ممکن است دچار گرما زدگی گردد، اما یک سری از فاکتور ها می توانند حساسیت به گرما را افزایش بدهند، از جمله:

سن خیلی پایین یا خیلی بالا

نوزادان و بچه ها زیر 4 سال و افراد بالای 65 سال بیشتر از سایرین در معرض گرما زدگی قرار دارند. توانایی بدن برای تنظیم دمای خودش در نوزادان و بچه ها هنوز کامل نشده است و در افراد سالمند نیز، بیماری ها یا یک سری از دارو ها می توانند احتمال گرما زدگی را افزایش بدهند.

چاقی

داشتن اضافه وزن می تواند بر توانایی بدن برای تنظیم دمای خودش اثر بگذارد و باعث گردد بدن، گرمای بیشتری در خودش نگه دارد.

بالا بودن شاخص گرما

شاخص گرما یک معیار است که نشان می هد دمای و رطوبت بیرون چه احساسی به شما می دهد. وقتی رطوبت بالاست، عرق شما به راحتی تبخیر نمی گردد و بدن به سختی می تواند خودش را خنک کند، در نتیجه دچار گرما زدگی خواهید شد.

اگر داروی خاصی مصرف می کنید در خصوص احتمال گرما زده شدن از پزشک سوال کنید

برخی از دارو ها می توانند توانایی بدن برای هیدراته ماندن را مختل نمایند، مثلا دارو های ادرارآور، آنتی هیستامین ها و دارو های ضد افسردگی. اگر دارویی مصرف می کنید که فکر می کنید ممکن است از این جهت روی شما اثر بگذارد، در خصوص نکات لازم با پزشک تان مشورت کنید.

منبع: self

پ