چاقوسازی این شهر هم دوره قلعه تاریخی اش است - مجله جهانگیر

علی کرم پور در گفت وگو با خبرنگاران، درباره سابقه صنعت چاقوسازی در بخش راین استان کرمان اظهار کرد: صنعت چاقوسازی، صنایع دستی مهم منطقه راین است و با تاریخ این شهر، از زمانی که ارگ راین که قدمت آن به حدود دو هزار سال می رسد، شکل گرفته، عجین شده است. از راین با عنوان شهر صنعتی یاد می کنند، زیرا چاقو، انبر، کارد و ساطور آن شهرت دارد.

او درباره این که چرا وقتی صحبت از چاقوسازی می شود، کمتر کسی به چاقوی راین اشاره می کند و صنعت چاقوسازی زنجان بیشتر شناخته شده است؟ توضیح داد: فکر می کنم مهم ترین دلیل این است که این صنعت همچنان به صورت سنتی و به همان شیوه ای که از پدربزرگ ها و اجداد ما به ارث رسیده، دنبال می شود و صنعتگران خودشان را با تکنولوژی در این حوزه مطابقت نداده اند. شیوه ساخت سنتی چاقو در راین همچنان ادامه دارد و تولیدات صنعتگران این حوزه بسیار محدود است، به همین دلیل صادر نمی شود و فقط در محدوده کرمان و در نهایت، استان های همجوار عرضه می شود.

این چاقوساز ادامه داد: صنعتگران زنجانی شاید در طول روز، چند هزار چاقو تولید کنند که بتوانند آن را به شهرها یا کشورهای دیگر عرضه کنند، اما ممکن است در یک روز، فقط 50 عدد چاقو در راین تولید شود و این تعداد نیز بیشتر از مصرف استان کرمان نیست. بیشتر مردم راین از چاقوهایی که در شهر خودشان ساخته می شود، استفاده می کنند؛ اما از چاقوهای دیگر مانند چاقوی زنجان و چاقوهای وارداتی نیز استفاده می کنند.

کرم پور با بیان این که راین حدود 45 نفر چاقوساز دارد، اظهار کرد: شاید بتوان گفت این تعداد صنعتگر، آخرین نسل چاقوسازان راین هستند، زیرا شاگرد ندارند و جوانان نیز به انجام این کار علاقه زیادی نشان نمی دهند. گرچه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تمهیداتی را در این زمینه اندیشیده و امکاناتی را در اختیار کارآموزان قرار داده، اما باز هم استقبال چندانی از این هنر - صنعت نشده است.

او گفت: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چند سال پیش، وام هایی را با بهره کم در اختیار متقاضیانی که درخواست کرده بودند، گذاشت. از طرفی همیشه در نمایشگاه های داخلی، غرفه ای را به چاقوسازی راین اختصاص داده اند، اما در نمایشگاه های خارجی حضور نداشته ایم.

این صنعتگر درباره تفاوت چاقوی راین با چاقوهای دیگر، گفت: شاید مهم ترین شاخصه چاقوی راین، استفاده از شاخ گوسفند در دسته آن باشد. در استان های دیگر، از مواد دیگری نیز در چاقوسازی استفاده می کنند، اما در راین، دسته همه چاقوها از شاخ گوسفند ساخته می شود. شاخ ها هم از کشتارگاه ها جمع آوری می شود. روش ساخت چاقوها نیز متفاوت است. مثلا اگر در راین دو استادکار همزمان با هم دو چاقو بسازند و آن ها را کنار هم قرار دهیم، کاملا معین است که هر چاقو، ساخت دست کدام استادکار است، زیرا هر کدام، طرح و روش خاص خود را دارند. از زمان قدیم تا کنون، از فنر و فولاد برای ساخت تیغه چاقو استفاده می کردند.

کرم پور همچنین درباره تفاوت قیمت چاقوهای راین با زنجان، بیان نمود: فکر می کنم قیمت چاقوهای راین بیشتر از چاقوهای زنجان باشد، زیرا تولید آن محدود است و همه مراحل ساخت چاقو توسط دست انجام می شود.

او درباره انواع چاقوهایی که در راین ساخته می شود، توضیح داد: بیشتر تولید چاقو در راین، دسته شاخی است که در کنار تولید آن، چاقوهای ضامن دار، قلم تراش، کارد شکار و انواع دیگر هم تولید می شود، چون قمه کاربردی نیست، ما نیز بیشتر چاقو می سازیم البته گفته می شود شمشیرسازی مهمترین صنعت راین در گذشته بوده است، اما چون اکنون کاربردی نیست بیشتر چاقوهای جیبی و چاقوهایی که در آشپزخانه کاربرد دارند، ساخته می شوند.

این صنعتگر که حدود 20 سال در صنعت چاقوسازی فعالیت کرده است، بیان نمود: وقتی ما در دبیرستان درس می خواندیم دوره ای به نام طرح کار داشتیم و دانش آموزان را یک روز در هفته سراغ کاری که به یادگیری آن علاقه مند بودند، می فرستادند تا حرفه ای را که دوست دارند یاد بگیرند. من نیز از همان دوره ها به حرفه چاقوسازی علاقه مند شدم و تا حالا ادامه داده ام. چاقوسازی شغل دوم من محسوب می شود، اما بسیاری از صنعتگران راین، چاقوسازی را به عنوان حرفه اصلی انجام می دهند.

کرم پور با بیان این که در چندماه گذشته چند صنعتگر فعال قدیمی در حوزه چاقوسازی فوت شده اند، گفت: سیدمظفر عبدلی حدودا 70 ساله بود که چند ماه پیش از دنیا رفت. جوان ترین صنعتگر این رشته هم حدود 35 سال دارد.

او در پاسخ به این که آیا مصوبه جدید مجلس که به موجب آن، حمل و واردات سلاح سرد شامل قمه، شمشیر، چاقوی ضامن دار، ساطور، قداره و پنجه بوکس و نیز سایر ادواتی که در درگیری فیزیکی کاربرد دارد، ممنوع و جرم محسوب می شود، برای چاقوسازان راین مسئله ای را به وجود آورده است؟ گفت: خوشبختانه خیر، زیرا بیشتر چاقوهای تولید در راین برای مصرف در آشپزخانه ساخته می شوند.

این صنعتگر درباره این که آیا چاقوهایی را که ساخته، برای دریافت نشان اصالت ارائه کرده است؟ اظهار کرد: چند نمونه از چاقوهایم را در سال های گذشته فرستادیم، اما گویا فراموش کرده بودند آن را ارائه کنند. به همین دلیل چاقوها را برگردانند.

کرم پور درباره استقبال گردشگران خارجی از خرید چاقوهای راین، گفت: استقبال، خیلی خوب است و گردشگران به عنوان یادگاری، چاقوهای راین را خوب می خرند، بویژه چاقوهایی را که کوچک و جیبی هستند.