ماتریکس واقعیت: چرا بعضی افراد به فرضیه شبیه سازی باور دارند؟
به گزارش مجله جهانگیر، آیا تا به حال این حس را داشته اید که شاید همه چیز آن طور که به نظر می رسد، نباشد؟ شاید جهانی که می بینید، می شنوید و در آن زندگی می کنید، فقط یک شبیه سازی (Simulation) باشد؟ یک دنیای دیجیتالی که در آن ما فقط داده هایی در یک سیستم بسیار پیشرفته هستیم؟
فرضیه شبیه سازی (Simulation Hypothesis) یکی از مجذوب نماینده ترین ایده های فلسفی و علمی تخیلی در عصر مدرن است که حتی چهره هایی مانند ایلان ماسک (Elon Musk) و نیل دگراس تایسون (Neil deGrasse Tyson) به آن توجه نموده اند. تایسون در گذشته اعلام نموده بود که احتمال اینکه ما در یک شبیه سازی زندگی کنیم، بیش از 50 درصد است، هرچند که بعدها دلایلی برای رد آن مطرح نمود.
اما آیا این ایده یک نظریه علمی معتبر است؟ یا بیشتر شبیه یک بازی فکری فلسفی است که با اصطلاحات کامپیوتری آراسته شده؟ چرا برخی افراد به آن باور دارند؟ بیایید دقیق تر به این موضوع بپردازیم.
از شک گرایی فلسفی تا ماتریکس: ریشه های تاریخی فرضیه شبیه سازی
تردید درباره ماهیت واقعی دنیا، موضوع جدیدی نیست. فیلسوفان بزرگ از گذشته های دور به این مسئله پرداخته اند. یکی از مشهورترین نمونه ها، فرضیه شیطان فریب کار (Evil Demon Hypothesis) است که به وسیله رنه دکارت (René Descartes) در سال 1641 مطرح شد.
دکارت تصور کرد که شاید یک نیروی فریبنده و بسیار قدرتمند، واقعیت را برای ما به شکل یک توهم درآورده باشد. او استدلال کرد که تنها چیزی که می تواند کاملاً واقعی باشد، خود تفکر است، چرا که حتی اگر همه چیز توهم باشد، همین که ما درباره آن فکر می کنیم، نشانه ای از وجود ماست. از اینجا بود که جمله معروفش شکل گرفت:
من فکر می کنم، پس هستم (Cogito, ergo sum).
در نسخه مدرن این ایده، که با نام فرضیه مغز در خمره (Brain-in-the-Vat Hypothesis) شناخته می گردد، پیشنهاد شده که شاید ما فقط مغزهایی هستیم که در یک محفظه قرار گرفته و به یک ابرکامپیوتر متصل شده ایم. این کامپیوتر اطلاعاتی به مغز ما ارسال می نماید تا دنیایی را تجربه کنیم که در واقع وجود ندارد.
تفاوت فرضیه شبیه سازی با این ایده ها این است که ادعا می نماید این شرایط واقعاً در حال رخ دادن است. این دیگر فقط یک ابزار فکری برای شک در خصوص شناخت ما از دنیا نیست، بلکه برخی آن را شرحی برای کل هستی می دانند.
نیک باستروم و محاسبات آماری: چرا محتمل است ما در یک شبیه سازی باشیم؟
نیک باستروم (Nick Bostrom)، فیلسوف سوئدی، یکی از افراد کلیدی در محبوبیت این فرضیه بود. او استدلال کرد که اگر تمدن های پیشرفته زیادی در دنیا وجود داشته باشند، و اگر این تمدن ها بتوانند کامپیوترهایی بسازند که هوشیاری را شبیه سازی نمایند، پس تعداد هوش های شبیه سازی شده باید بیشتر از هوش های واقعی باشد.
این استدلال به این معناست که احتمال اینکه ما یکی از همین هوش های شبیه سازی شده باشیم، بسیار بالا است. بر اساس این نظریه، دنیای ما چیزی جز یک برنامه کامپیوتری نیست که به وسیله یک سیستم پیشرفته اجرا می گردد.
اما این ادعا با چالش های بزرگی روبه رو است. سابینه هوسنفلدر (Sabine Hossenfelder)، فیزیکدان نظری، اشاره نموده که این ایده را نمی توان علمی دانست، زیرا نه می توان آن را اثبات کرد و نه رد.
او شرح می دهد:
هیچ کس نمی داند چگونه قوانین فیزیک را به طور کامل روی یک کامپیوتر اجرا کند. ما فقط می توانیم مدل های تقریبی بسازیم، اما نمی توانیم کل دنیا را در یک الگوریتم بگنجانیم.
یک سیستم پیچیده یا چیزی بیشتر؟ برداشت های مختلف از فرضیه شبیه سازی
یکی از نکات جالب درباره این فرضیه این است که برای برخی افراد، جنبه ای فراتر از علم و فلسفه پیدا نموده است.
- ایده وجود یک برنامه نویس اصلی: اگر این فرضیه را بپذیریم، می توان گفت که شبیه سازی ما به وسیله یک برنامه نویس یا سیستمی برتر طراحی شده است. این موضوع برخی افراد را به این فکر وامی دارد که شاید همه چیز از پیش معین شده باشد، درست مانند یک بازی ویدیویی که به وسیله یک توسعه دهنده نوشته شده است.
- ایده نظم پنهان در دنیا: برخی هواداران این فرضیه بر این باورند که اگر ما در یک شبیه سازی باشیم، پس شاید برخی اتفاقات زندگی ما نیز طبق کدهای این برنامه از پیش تعریف شده اند. این می تواند برای برخی افراد نوعی آرامش فکری به همراه داشته باشد، چرا که این امکان را مطرح می نماید که دنیا یک ساختار هدفمند دارد.
- ایده زندگی پس از مرگ در چارچوب شبیه سازی: اگر ما فقط داده هایی در یک سیستم شبیه سازی شده باشیم، آیا ممکن است بعد از پاک شدن داده هایمان (یعنی مرگ)، نسخه جدیدی از ما در جای دیگری اجرا گردد؟ این سوالات باعث شده که برخی افراد این فرضیه را در کنار نظریات مربوط به ماهیت جاودانگی آنالیز نمایند.
با این حال، بسیاری از دانشمندان این ایده ها را نوعی خیال پردازی می دانند که از مفاهیم کامپیوتری برای توجیه فلسفی و روان شناختی استفاده می نماید، بدون اینکه پایه ای علمی داشته باشد.
نتیجه گیری: آیا ما در یک شبیه سازی زندگی می کنیم؟
فرضیه شبیه سازی یکی از مجذوب نماینده ترین و بحث برانگیزترین ایده های معاصر است که از ترکیب فلسفه، فیزیک و علوم کامپیوتر پدید آمده است. اما تا زمانی که هیچ مدرک علمی قطعی برای تأیید یا رد آن وجود ندارد، این فرضیه چیزی بیش از یک بازی فکری باقی نمی ماند.
برخی افراد این ایده را راهی برای درک بهتر دنیای اطراف خود می دانند، در حالی که برخی دیگر معتقدند که این تنها یک افسانه مدرن است که از زبان فناوری برای بیان داستان های قدیمی درباره هستی و سرنوشت استفاده نموده است.
در نهایت، پرسش اصلی همچنان بی پاسخ باقی می ماند:
آیا ما واقعاً در یک دنیا واقعی زندگی می کنیم، یا تنها مجموعه ای از کدهای کامپیوتری هستیم که در یک شبیه سازی اجرا می گردد؟
منبع: یک پزشک