با کابین خلبان آشنا شوید - مجله جهانگیر

درباره شناخت کابین خلبان، گروهی از بدیهیات و گروهی از مفاهیم تخصصی وجود دارد. اتاقک خلبان، کابین خلبان یا کاکپیت هواپیما (Cockpit) اتاقکی است که معمولاً در قسمت جلوی هواپیما قرار گرفته است و هواپیما از طریق خلبان در آن کنترل می شود. شاید خیلی کمتر از دیگر اصطلاحات، واژه کاکپیت خلبان به گوش شما خورده باشد.

در واقع واژه کاکپیت از واژهی اصلی این اصطلاح در زبان انگلیسی گرفته شده است. اگر بخواهیم به ریشه شکل گیری این واژه بپردازیم، از اواخر قرن 16 میلادی، واژه Cockpit در زبان انگلیسی به وجود آمد که از ترکیب دو واژه cock + pit تشکیل شده است. شاید معنی این ترکیب واژه ها در ابتدا برای شما نامانوس بیاید زیرا در واقع این واژه در آن زمان به چاله ای گفته می شد که خروس جنگی ها را در آن به جان هم می انداختند و جدال آن ها را تماشا می کردند. اما همانطور که برایتان روشن است، این اصطلاح در ادامه به معنای جنگ خروس جنگی ها کارش را ادامه نداد زیرا در سال 1914 میلادی اصطلاح Cockpit برای اصطلاحات هواپیمایی به کار برده شد.

اگر بخواهیم بر اساس واقعیات پیش برویم، بیشتر ما کابین خلبان یک هواپیما را شاید در فیلم های سینمایی و عکس ها دیده باشیم و عمده تصویر ذهنی ما اتاقی کوچک و پر از چراغ ها، کلیدها، اهرم ها و عقربه هایی که تمام فضای کابین را پر کرده اند و خلبان ها با استفاده از آن ها یک هواپیمای بسیار سنگین و بزرگ را با مسافران و یا بارهایش در آسمان مانند یک جسم بسیار سبک که پرواز در وجودش ذاتی است، هدایت می نماید.

خلبان و کمک خلبان می توانند در کابین تمامی تجهیزات و سیستم ها را کنترل کنند تا بتوانند هواپیما را با ایمنی و به خوبی به پرواز در بیاورند. هواپیماهای قدیمی تر از پیچیدگی های کمتری برخوردار بودند و هدایتشان راحت تر بود و البته مسائل خود را هم داشتن اما بر عکس آن ها، هواپیماهای مدرن بسیار پیچیده تر می باشند و برای کنترل کردن آن ها، خلبان باید از کامپیوتر کمک بگیرد و در عوض پرواز با آن ها امن تر است.

دلیل استفاده از کامپیوتر در هدایت هواپیماها این است که کامپیوتر به صورت خود کار تجهیزات هواپیما را در طول پرواز بررسی می نماید تا در هر لحظه مطمئن شود که تمامی تجهیزات به درستی کار می کنند. این سیستم، هدایت پرواز را به صورت کاملا روان و منظم در طول دوره های زمانی مشخص انجام می دهد، اما باز هم با وجود چنین سیستم های دقیق و پیچیده کامپیوتری، باز هم این خلبان ها هستند که باید عملکرد آن را کنترل کنند.

با این وجود در صورت بروز هرگونه مشکل فنی در هواپیما، خلبان این امکان را دارد که هدایت هواپیما را به سیستم پرواز اتوماتیک بسپارند تا در نهایت قادر باشند با خیال راحت به رفع نواقص و مسائل سیستم پرواز بپردازند. از درب کابین خلبان آغاز کنیم، می دانید که درب کابین خلبان یک هواپیما چگونه باز می شود؟ ورودی کابین خلبان در هواپیماهای پیشرفته با کدی از طرف خلبان و پرسنل پرواز باز می شود که البته کدی مخفی بوده و به هیچ عنوان مسافران و یا افراد غریبه نباید آن را بدانند.

البته به غیر از این روش، شیوه های دیگری هم وجود دارد که می توان درب کابین خلبان را باز کرد؛ امروزه در هواپیماهای مدرن شیوه های گوناگونی برای بستن در کابین خلبان وجود دارد: نخست آن که خود در کابین بعضی از هواپیماها، از جنس آهن محکمی است که با 3 قفل الکتریکی بسته می شود. بالای در، چشمی هست که از درون کابین می توان بیرون آن را دید.

البته خلبان و کمک هایش در کابین می توانند از طریق دوربین ویدیو در جریان اوضاع بیرون و بخش مسافران قرار گیرند. از درون کابین با سه دکمه عادی، بسته و باز می توان ورود و خروج افراد را کنترل کرد. در پروازهای معمولی، سیستم پرواز اتوماتیک هواپیما تقریبا 90 درصد عملیات پرواز را انجام می دهد.

کابین هواپیما ها در حال حاضر آنقدر نسبت به هواپیماهای قدیمی پیشرفته تر شده اند که بعضی هواپیماها حتی دکمه کنترل سیستم گرم کننده پا را نیز در خود دارند که معمولا در پروازهای طولانی مدت برای آن ها به کار می آید. در کابین خلبان، بسکمک از دکمه ها که به آنان در اصطلاح سوئیچ نیز گفته می شود، پشت جایگاه خلبان تعبیه شده اند که برای تنظیم مجدد کامپیوتر و غیرفعال کردن بعضی بخش های هواپیما به کار می رود.

بعضی از این سوئیچ ها به دستور بخش کنترل ترافیک هوایی مورد استفاده قرار می گیرند و به غیر از آن زمان ها، استفاده دیگری ندارند. کمپانی های سازنده، هواپیماها را به ترتیبی می سازند تا که حداکثر میزان رضایت کاربران خود را به دست بیاورند. مواردی که بر روی آنان تاکید می شود، شامل توضیحات و علائم کنار هر دکمه می شود که امکان تشخیص آن ها را کمی آسان تر می کند و دسترسی و تشخیص خلبان و کمک هایش را بالاتر می برد.

از جمله مبانی آموزش خلبانی، آموزش و یادگیری کاربرد این سوئیچ ها و علائم است. در کابین خلبان و کنار دست خلبان، یک صفحه کنترل وجود دارد که با تعدادی شاسی و دو چراغ سبز و قرمز مشخص شده است. خلبان پرواز با گوشی تلفن خود می تواند با خدمه هواپیما صحبت کند. یک اهرم احتیاط هم در کنار خلبان هست که برای مواقع اضطراری مورد استفاده قرار می گیرد.

کلیدهای اصلی مورد استفاده در هواپیما عبارتند از:

• جایگاه خلبان
• دسته کنترل
• قطب نمای رادیویی
• استارت موتور
• قطب نمای مغناطیسی یدکی
• نشانگر سرعت هوا
• اهرم باز و بسته کردن چرخ
• صفحه نمایش سیستم های موتوری
• اهرم تنظیم نیروی پیشران موتور
• ترمز پارک کردن
• رادیوی VHF
• نشانگر آتش موتور و از کار انداختن آن
• اهرم کنترل فلاپ ها
• ارتفاع سنج
• پدال کنترل سکان