دنیای گردشگری به دنبال خلاقیت - مجله جهانگیر

می توان گفت که توریستی خلاق با اصطلاحات تفاوت و جذابیت، فرهنگ و اصالت، تجربه گرایی، مشارکت، کوچک ­مقیاس بودن رابطه بسیار نزدیکی دارد و یا از کنار هم قرار گفتن این اصطلاحات معنا می گیرد؛ سفر توریستان برای تجربه فعالانه بعضی جنبه های فرهنگی اصیل یک قوم یا کشور و تعامل نزدیک با مردم محلی و فرهنگ عامه آنها و در نتیجه، کسب تجربه های دست اول و احتمالا بی بدیل.

یکی از نقاط بسیار متمایز و مثبت توریستی خلاق به عنوان یکی از زمینه های توسعه توریستی در عصر پست مدرنیسم، امکان بهره مندی شهرها و مناطق دورافتاده و محروم، از منافع اقتصادی حاصل از حضور توریستان و فعالان توریستی است، مناطقی که از موج توسعه توریستی انبوه (Mass tourism) جا مانده اند. به عبارتی دیگر از آنجایی که توریستی خلاق، نوعی توریستی با علاقه خاص و در مقیاس کوچک­ محسوب می ­گردد، بی احتیاج از وجود یا ایجاد روساخت ­ها، تجهیزات و تاسیسات کلان و هزینه ­بری مانند هتل ­های لوکس یا مجتمع ­های تفریحی بزرگ­ مقیاس است و آنچه که واقعا هست، برای توریستان، ایجاد جذابیت و برای مردم محلی ایجاد ارزش افزوده می­ کند.

در مبحث توریستی خلاق، مشارکت فرد توریست برای خلق تجربه ای خاص و لذت­ بخش یک شرط اساسی است، اینکه گفته می ­گردد این تجربه باید لذت ­بخش باشد، منظور لذت مشارکت و تجربه و توسعه فردی توریست از ساختن یک ظرف سفالی، نواختن یک دستگاه موسیقی محلی، تمرین نام خود به زبانی دیگر یا پخت نان یا غذای مخصوص یک کشور یا شهر است.

از منظر عرضه، این رویکرد به توسعه توریستی، به احتمال قوی بهترین و پایدارترین شکل رشد توریستی برای کشورهای در حال توسعه­ است؛ به دو دلیل، نخست آنکه در این کشورها معمولاً منابع اقتصادی کافی برای ساخت تجهیزات مدرن و تجملاتی وجود ندارد و دوم اینکه معمولا در این کشورها، جنبه­ های متفاوت فرهنگ از جمله موسیقی، غذا و خوراک، پوشاک، پایکوبی و آواز، و غیره، از چنان تنوع، پیشینه و اصالتی برخوردار هستند که ماهیت اصلی آنها می­ تواند به عنوان محصول اصلی (Core product) و در قالب توریستی خلاق، معرفی و ارائه گردد. از آنجایی که در توریستی خلاق، بخشی از هویت فرهنگی یک قوم یا ملت، به عنوان محصول به توریستان ارائه می ­گردد، این منابع همواره برای ارائه در دسترس (پایدار) خواهند بود و تنها کافی است تا روی آنها تمرکز گردد، برنامه­ ریزی صورت گیرد، هماهنگی شکل گیرد و آموزش هایی ارائه گردد.

یکی از مزایای اصلی توسعه توریستی خلاق، درگیری مستقیم مردم محلی به عنوان مجری و ارائه دهنده اصلی این تجربیات منحصر بفرد به توریستان است، به همین دلیل است که به طور مثال، شما در نقش یک توریست خلاق نباید آشپزی گیلانی را به جز در گیلان (مثلا در اصفهان یا شیراز) فرا گیرید. از طرف دیگر و به عنوان مزیت دوم، که به مورد نخست هم مرتبط است، پایداری اقتصادی توریستی خلاق بسیار اهمیت دارد، بدین معنا که منافع اقتصادی توسعه توریستی خلاق، (به احتمال قوی) در بیشترین حالت ممکن است چرا که همه چیز متعلق به خود مقصد است، توسعه کوچک مقیاس است؛ پس نشت اقتصادی در کمترین حالت ممکن خواهد بود.

اما نباید از اهمیت و نقش توریستی خلاق در افزایش حس غرور و افتخار به فرهنگ و هویت در میان مردم محلی غافل شد، توریستی خلاق منجر به مانایی رسوم و تمام جنبه های فرهنگی می گردد که جزیی از برنامه مشارکت توریستان است.

با همه این گفته ها نباید فراموش کرد که توسعه هیچ یک از انواع توریستی (حتی توریستی خلاق که با جنبه های نرم فرهنگ یک قوم سر و کار دارد) بدون عزم همگانی، برنامه­ ریزی استراتژیک، تفکر و هماهنگی سیستماتیک بین دستگاه های ذینفع و متولی، آموزش جامعه میزان درباره جوانب مختلف و ایجاد زیر ساخت ها و روساخت های اولیه و ضروری، نشدنی است.