استفاده اشتراکی از دارایی های اطلاعاتی پیش نیاز توسعه ملی کشور است - مجله جهانگیر

به گزارش خبرنگاران از شیراز، محمدجواد دهقانی سرپرست موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) در همایش کتابخانه های مرکزی دانشگاه اظهار کرد: این نوع هم افزایی ها سرآغاز ایجاد محیطی نو برای فعالیت های مشترک مبتنی بر صنعت اطلاعات در جهان شدند که از آن ها تحت عنوان شبکه یاد می شود.

او افزود: بر این اساس، یکی از اولویت های نظام علمی کشور توجه به این مهم است. علی رغم برخی کار های اولیه در خصوص شبکه سازی اطلاعات کتابخانه ای و پژوهشی ایران، بررسی ها نشان می دهد که این شبکه ها به علت برخی مسائل که مهمترین آن ها عدم ثبات مدیریتی بوده برخلاف طرح بسیار جامع و چندجانبه به نتیجه نرسیده اند.

دهقانی بیان داشت: از جمله مسائل موجود می توان به عدم وجود سازوکار و آیین نامه ها و توافقنامه های جامع در این خصوص، وحدت نظر کم در بین مدیران پژوهشی و کتابخانه ای کشور در این راستا، فرهنگ حبس اطلاعات، عدم توجه به دارایی های فردی کتابخانه ای و پژوهشی خاص هر دانشگاه، نادیده گرفته شدن حقوق قانونی کتابخانه ها و دانشگاه ها، غالب شدن نگاه نرم افزاری و ایجاد انحصار در استفاده از یک نرم افزار و نسخه خاص، عدم میانکنش پذیری فنی، معنایی، سازمانی و خط مشی سیاستی اشاره کرد.

او به بیان هدف اصلی از ایجاد شبکه کتابخانه ای دانشگاهی پرداخت و گفت: شبکه سازی اطلاعات موجود در کتابخانه های دانشگاهی کشور به منظور استفاده مشترک تمام کتابخانه ها و کاربران (اساتید، دانشجویان و کارکنان) از منابع داده ای، اطلاعاتی، محتوایی موجود در دانشگاه های عضو شبکه به طور همزمان و یکپارچه در راستای افزایش اثر بخشی، صرفه جویی در زمان و هزینه، پیشگیری از دوباره کاری ها در انجام جستجو و فرآیند بازیابی و نیز ارزش اضافه کرده از منابع است.

دهقانی به سایر اهداف ایجاد شبکه کتابخانه ای دانشگاهی اشاره کرد و یادآور شد: فراهم آوردن زیرساخت لازم برای اشتراک منابع و دیگر همکاری های کتابخانه ای با استفاده از ظرفیت های فضای مجازی و شبکه های اطلاعاتی، فرآهم آوردن زیر ساخت لازم برای ارایه خدمات تحویل مدرک الکترونیکی، ایجاد زیر ساخت لازم برای اشتراک گذاری فرآداده ها در راستای تحقق سازماندهی و فهرست نویسی مشترک در جهت کاهش هزینه مالی و انسانی با سازماندهی این خدمات در قالبی یکپارچه و واحد، فراهم کردن زیرساخت لازم برای تحقق فهرستگان مجازی در قالبی یکپاچه و واحد، فراهم آوردن زیر ساخت لازم برای بازیابی شبکه اطلاعات و داده های دانشگاه ها در قالب یکپارچه و همچنین فرآهم آوردن امکان تحلیل و کاوش در داده ها و اطلاعات دانشگاه ها در سطح کلان برای استفاده در برنامه ریزی های آموزشی، پژوهشی و مالی به صورت یکپارچه از دیگر اهداف ایجاد شبکه کتابخانه ای دانشگاهی است.

دهقانی گفت: عدم اعتقاد کتابخانه ها به مشارکت گذاشتن منابع خود با دیگران (هنوز هم وجود دارد، اما در کتابخانه های دانشگاهی کمتر شده است)، عدم حمایت کافی و مناسب مدیریت ها در سطح کلان، عدم وجود بستر مناسب نرم افزاری، شبکه و سخت افزاری، عدم وجود شرکت نرم افزاری قوی برای تهیه طرح جامع و تلفیق سیستم های کتابخانه ای مختلف، عدم وجود یک ارگان مسئول دولتی که ماموریت اصلی او اطلاع رسانی به جامعه وسیعی از مخاطبان باشد.

او با اعتقاد به اینکه مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری کاندید مناسبی برای این امر است، گفت: کمبود بودجه پایدار، ظرفیت و استراتژی های ناکافی (با توجه به سیاست های وزارت عتف قابل تامین است) از عمده چالش هایی می باشد که با آن رو به رو هستیم.

دهقانی در خصوص سرویس ها و خدمات مورد نظر در شبکه کتابخانه ای گفت: با در نظر گرفتن چشم اندازی که کل کشور بصورت یک شبکه به هم وصل شود، مواردی همچون جستجوی کتابشناختی و ایجاد لینک منابع اصلی، امانت بین کتابخانه ای، امانت دیجیتال، دیجیتالی سازی، فروش منابع، ایجاد شبکه اجتماعی علمی بین کتابخانه ای، دسترسی به منابع آنلاین خارجی که اعضاء مشترک هستند، مشروط به عدم نقض حق نشر میسر و آسان خواهد شد.

او، ساختار سیستم پیشنهادی را برای حاضرین در همایش که به صورت چهار مرحله است ارائه داد و بیان نمود: در مرحله اول، بررسی و امکان سنجی و انتخاب چند شاخه مرکز منطقه ای از نقاط مختلف کشور به عنوان پایلوت جهت ایجاد یک شبکه کتابخانه ای و سپس در مرحله دوم ایجاد یک شبکه کتابخانه ای متشکل از تعداد محدود شاخه های انتخاب شده (حداقل سه شاخه) و در مرحله سوم، بررسی و ارزیابی اندازه رضایت عملکردی و خدماتی شبکه و در نهایت در مرحله چهارم، توسعه تدریجی شبکه با اتصال سایرکتابخانه های مرکزی دانشگاه های سراسر کشور مواردی هستند که به صورت عملیاتی می توان این مهم را به نتیجه رساند.